Hiểu rõ “得 / 不 + …” bổ ngữ khả năng trong tiếng Trung: cách dùng, dạng đặc biệt, ví dụ thực tế giúp bạn học HSK hiệu quả hơn. Khi học tiếng Trung, bạn có thể biết nhiều từ vựng – cấu trúc – nhưng lại “chật vật” với các câu có cấu trúc như “看得懂 / 听不清楚 / 走得动吗”… Đó chính là phần bổ ngữ khả năng – một trong những cấu trúc ngữ pháp quan trọng nhưng dễ bị bỏ qua. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ: Bổ ngữ khả năng là gì? Có những dạng nào? Cách dùng ra sao? Và quan trọng hơn: cách ghi nhớ & luyện tập nhanh để vận dụng tốt trong thi HSK hoặc giao tiếp tiếng Trung.
I. Bổ ngữ khả năng là gì?
Chắc hẳn bạn đã từng “chật vật” khi gặp những câu tiếng Trung như “看得懂” (có thể hiểu được) hay “走得动” (có thể đi được). Đây chính là bổ ngữ khả năng – một cấu trúc cực kỳ quan trọng, quyết định khả năng diễn đạt của bạn. Nó dùng để diễn tả kết quả có thể đạt được hoặc khả năng thực hiện một hành động nào đó.
Vai trò của bổ ngữ khả năng là làm rõ sự khả thi của hành động động từ. Nó luôn đứng ngay sau động từ và được nối bằng 得 (khẳng định) hoặc 不 (phủ định). Sự kết hợp này tạo nên một mối quan hệ ngữ pháp chặt chẽ, khác biệt so với các bổ ngữ thông thường khác.
Việc nắm vững bổ ngữ khả năng là chìa khóa giúp bạn chinh phục HSK, đặc biệt trong phần Đọc hiểu và Viết. Khi giao tiếp, nó giúp bạn diễn đạt những ý tưởng phức tạp, cụ thể hơn về khả năng thực hiện công việc, không còn dừng lại ở mức độ “có thể” (能/可以) chung chung.
II. Các dạng phổ biến của bổ ngữ khả năng
Dạng khẳng định
Dạng khẳng định của bổ ngữ khả năng có công thức là Động từ + 得 + Bổ ngữ. Cấu trúc này diễn tả khả năng đạt được một kết quả nào đó. Ví dụ: 我看得懂中文 (Wǒ kànde dǒng Zhōngwén) – Tôi có thể hiểu được tiếng Trung
Dạng phủ định
Dạng phủ định có công thức ngược lại: Động từ + 不 + Bổ ngữ. Cấu trúc này diễn tả sự không thể đạt được kết quả, thường do yếu tố chủ quan hoặc khách quan. Ví dụ: 我做不完 (Wǒ zuò bù wán) – Tôi không thể làm xong được
Dạng nghi vấn
Dạng nghi vấn của bổ ngữ khả năng thường được tạo thành bằng cách thêm 吗 vào cuối câu khẳng định (Ví dụ: 你看得懂吗? – Bạn có thể hiểu được không?) hoặc dùng dạng chính phản (Ví dụ: 你做得完做不完? – Bạn làm xong được hay không?). Đây là cách hỏi thăm rất thực tế trong giao tiếp.
Các dạng đặc biệt
Ngoài ra còn có các dạng đặc biệt như 得了 (chịu đựng được/có thể), 得动 (có thể di chuyển/mang vác), 得下 (có thể chứa/đựng vừa), 得住 (có thể giữ vững/sống được). Việc phân biệt các dạng này và học qua ví dụ sẽ giúp bạn sử dụng ngôn ngữ linh hoạt hơn.
III. Những lưu ý khi sử dụng bổ ngữ khả năng
Trường hợp không dùng bổ ngữ khả năng
Có những trường hợp bạn không được dùng bổ ngữ khả năng, điển hình là trong câu sử dụng cấu trúc 把 (bị) hoặc 被 (bị). Lý do là những cấu trúc này đã xác định rõ hành động và đối tượng chịu tác động, việc thêm bổ ngữ khả năng sẽ gây rối nghĩa
Phân biệt với 能/可以
Lỗi lớn nhất là nhầm lẫn giữa bổ ngữ khả năng và 能/可以 (néng/kěyǐ – có thể). 能/可以 chỉ khả năng chủ quan, điều kiện cho phép. Trong khi đó, Động từ + 得/不 + Bổ ngữ nhấn mạnh kết quả của hành động có đạt được hay không. Cần phân biệt rõ để diễn đạt chính xác.
Lỗi thường gặp và cách tránh
Lỗi thường gặp khác là đặt sai vị trí hoặc quên 得/不. Để tránh lỗi, hôm nay, hãy tập thói quen tự sửa câu của mình: luôn đảm bảo 得/不 nằm ngay sau động từ chính và đứng trước bổ ngữ kết quả hoặc bổ ngữ xu hướng.
IV. Cách học & luyện bổ ngữ khả năng hiệu quả (giành cho HSK)
Ghi nhớ cấu trúc và Từ khóa
Bước đầu tiên là ghi nhớ cấu trúc cơ bản Động từ + 得/不 + Bổ ngữ và các từ khóa bổ ngữ thường gặp (懂/dǒng, 完/wán, 好/hǎo, 见/jiàn). Nắm chắc nền tảng giúp bạn nhận diện nhanh chóng bổ ngữ khả năng khi làm bài thi HSK.
Luyện ví dụ thực tế và Chuyển dạng
Hãy luyện tập bằng cách viết các ví dụ thực tế, sau đó tự chuyển câu đó sang dạng phủ định và nghi vấn. Ví dụ: Khẳng định (我吃得下); Phủ định (我吃不下); Nghi vấn (你吃得下吗?). Luyện tập chuyển đổi giúp bạn phản xạ nhanh hơn.
Thực hành đề thi và Giải pháp sản phẩm
Bước quan trọng là thực hành trên các đề thi nhỏ HSK, tập trung vào phần ngữ pháp có bổ ngữ khả năng. Bộ tài liệu/khoá học của chúng tôi cung cấp các bài tập mẫu, video hướng dẫn chuyên sâu và bài kiểm tra mẫu, giúp bạn luyện tập có hệ thống và ứng dụng ngay.
V. Ví dụ mẫu và bài tập thử nhanh
Ứng dụng Bổ ngữ khả năng
Hãy cùng xem xét 5 ví dụ mẫu dưới đây, bao gồm các dạng khẳng định, phủ định và nghi vấn, để bạn có thể thấy rõ cách bổ ngữ khả năng hoạt động trong các tình huống thực tế khác nhau, giúp bạn hiểu rõ ngữ cảnh sử dụng của chúng.
| Câu Tiếng Trung | Phiên Âm (Pinyin) |
Phân loại & Nghĩa Việt
|
| 你听得清楚吗？ | Nǐ tīngde qīngchǔ ma? |
Nghi vấn: Bạn nghe có rõ không?
|
| 我看不见桌子。 | Wǒ kàn bu jiàn zhuōzi. |
Phủ định: Tôi không thể nhìn thấy cái bàn.
|
| 他今天去得了。 | Tā jīntiān qù deliǎo. |
Khẳng định: Hôm nay anh ấy có thể đi được.
|
| 箱子太重，搬不动。 | Xiāngzi tài zhòng, bān bu dòng. |
Phủ định đặc biệt: Cái vali nặng quá, không thể mang đi được.
|
| 这个房间睡得下四个人。 | Zhège fángjiān shuì de xià sì gèrén. |
Khẳng định đặc biệt: Căn phòng này có thể chứa đủ bốn người ngủ.
|
Trong các câu trên, 得 và 不 là hạt nhân của bổ ngữ khả năng. Ví dụ, “听得清楚” là khẳng định kết quả rõ ràng; “搬不动” là phủ định khả năng di chuyển (do quá nặng). Việc phân tích kỹ từng bổ ngữ sẽ giúp bạn hiểu sâu sắc ngữ pháp này.
Kết luận & định hướng học tiếp
Xin chúc mừng! Việc bạn đã đọc đến đây chứng tỏ bạn đã hiểu rõ hơn về bổ ngữ khả năng. Nắm vững cấu trúc này không chỉ giúp bạn làm bài thi HSK tốt hơn mà còn nâng cấp khả năng giao tiếp của bạn lên một tầm cao mới, diễn đạt mọi ý tưởng một cách trôi chảy.
Đừng dừng lại ở đây! Hãy tiếp tục luyện tập bằng cách kết hợp bổ ngữ khả năng với các bổ ngữ khác (ví dụ: bổ ngữ kết quả, bổ ngữ xu hướng). Sự kết hợp này sẽ giúp bạn tạo ra những câu phức tạp, thể hiện sự thành thạo trong ngôn ngữ. Mời bạn tải miễn phí bản tóm tắt bổ ngữ khả năng và các ví dụ thực tế của chúng tôi. Nếu bạn cần một lộ trình luyện ngữ pháp HSK có hệ thống hơn, hãy tham khảo ngay khóa học chuyên sâu của Hanki để học nhanh, nhớ lâu và ứng dụng hiệu quả!
